เปิดงานวิจัยเส้นทางสายไหมดิจิทัล สะท้อน50ปีความสัมพันธ์ไทย-จีน
เปิดงานวิจัยเส้นทางสายไหมดิจิทัล สะท้อน50ปีความสัมพันธ์ไทย-จีน
เมื่อวันที่ 28 สิงหาคม 2568 ที่ผ่านมา ศูนย์วิจัยยุทธศาสตร์ไทย-จีน สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ สถาบันวิจัยพัฒนาเศรษฐกิจและการศึกษา บีอาร์ไอ และ สมาคมการค้าการลงทุนเส้นทางสายไหมไทย-จีน ได้ร่วมกันจัดงานสัมมนาภายใต้หัวข้อ “การพัฒนาความร่วมมือวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และวัฒนธรรมจีน-ไทย และการเปิดตัวรายงานวิจัย เส้นทางสายไหมดิจิทัลในประเทศไทย” ในโอกาสครบรอบ 50 ปีการสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตไทย-จีน ณ ห้องออดิทอเรียม ศูนย์ประชุมอุทยานวิทยาศาสตร์ประเทศไทย จังหวัดปทุมธานี
ดร.ธารากร วุฒิสถิรกูล ประธานสถาบันพัฒนาการศึกษาและเศรษฐกิจ บีอาร์ไอ กล่าวในพิธีเปิดการสัมมนาว่า ในช่วงหลายปีที่ผ่านมานี้ ความร่วมมือด้านเทคโนโลยีดิจิทัลระหว่างไทย–จีน ได้พัฒนาอย่างรวดเร็ว เทคโนโลยีดิจิทัลกลายเป็นกลไกสำคัญ ที่ช่วยยกระดับศักยภาพด้านอุตสาหกรรมดิจิทัลของประเทศไทย ทั้งในด้านโครงสร้างพื้นฐาน 5G การประยุกต์ใช้เอไอ การพัฒนาบริการคลาวด์ อีคอมเมิร์ซ รวมถึงนวัตกรรมดิจิทัลในภาคธุรกิจและสังคมไทย
ความร่วมมือเหล่านี้ ไม่เพียงแต่ส่งเสริมการเติบโตทางเศรษฐกิจเท่านั้น แต่ยังสร้างโอกาสใหม่ ๆ ให้กับประชาชนไทย ผู้ประกอบการไทย โดยเฉพาะธุรกรรมทางการเงินที่เชื่อมโยงกับจีน อาทิ ระบบการชำระเงินผ่านมือถืออย่าง Alipay และ WeChat Pay ช่วยให้การจับจ่ายและการท่องเที่ยวสะดวกยิ่งขึ้น สะท้อนถึงความพร้อมของไทยในการปรับตัวเข้ากับโลกดิจิทัล
พล.อ.สุรสิทธิ์ ถนัดทาง ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยยุทธศาสตร์ไทย-จีน สำนักงานวิจัยแห่งชาติ กล่าวว่า ความร่วมมือทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีระหว่างไทย-จีน ยังสร้างพื้นที่ให้เกิดการแลกเปลี่ยนทางววัฒนธรรมและอารยธรรมของสองประเทศ เป็นรากฐานสำคัญที่นำไปสู่ความร่วมมือในระดับยุทธศาสตร์อย่างแท้จริงและลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น
นายหยาง เสี่ยวหลง ที่ปรึกษาด้านวัฒนธรรม สถานเอกอัครราชทูตสาธารณรัฐประชาชนจีนประจำประเทศไทย กล่าวว่า ปีนี้เป็นปีแห่งมิตรภาพสีทอง 50 ปี ระหว่างจีน-ไทย เส้นทางสายไหมดิจิทัลยังเป็น เส้นทางแห่งมิตรภาพระหว่างสองประเทศอีกด้วย ขอให้เราใช้เทคโนโลยีดิจิทัลเป็นสะพานเชื่อม ส่งเสริมความสัมพันธ์ฉันท์มิตรระหว่างประชาชนของทั้งสองประเทศอย่างต่อเนื่อง ขยายความร่วมมือและการพัฒนาอย่างลึกซึ้ง และร่วมมือกันส่งเสริมการสร้างชุมชนแห่งชะตากรรมร่วมกันระหว่างจีน-ไทยให้ก้าวลึกและก้าวหน้ายิ่งขึ้น”
ดร.จุฬารัตน์ ต้นประเสริฐ รองผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ(สวทช.) กล่าวว่า การร่วมมือด้านเศรษฐกิจดิจิทัลระหว่างจีนและไทย นอกเหนือจากสร้างงานอาชีพ สินค้าและเนื้อหาคุณภาพสูงแล้ว ยังสร้างโอกาสในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างอารยธรรมจีน-ไทย และขยายไปสู่ความร่วมมือระหว่างประเทศในวงกว้างอีกด้วย การพัฒนาของเทคโนโลยีดิจิทัลโดยเฉพาะอย่างยิ่งความก้าวหน้าของเอไอ ได้ทำให้เนื้อหาดิจิทัลที่มีจำนวนมาก และ มีความหลากหลายได้ไหลเวียนข้ามแดนและวัฒนธรรมอย่างราบรื่น โดยได้ทำลายอุปสรรคด้านภูมิศาสตร์และภาษา และส่งเสริมปฏิสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมอย่างเป็นรูปธรรม
หลังพิธีเปิด ผศ.ดร.สานิต ศิริวิศิษฐ์กุล นักวิจัยสถาบันวิจัยพัฒนาเศรษฐกิจและการศึกษา บีอาร์ไอ ได้นำเสนอรายงาน “เส้นทางสายไหมดิจิทัลในประเทศไทย” ซึ่งวางกรอบงานวิจัยไว้ 4 ด้านคือ 1. Payment & E-commerce 2.Digital Content 3.AI &Advanced Technology 4.Cloud Service โดยสรุปสาระสำคัญได้ว่าเทคโนโลยีจีนได้ปรับตัวเข้ากับธุรกิจท้องถิ่นไทย เช่นกว่า 90%ของนักท่องเที่ยวจีนสามารถใช้ Mobile payment ในไทย กลุ่มผู้ประกอบการไทยกว่า 66.7% เห็นว่าผลิตภัณฑ์ AI ของจีนใช้งานได้สะดวก ผู้ให้บริการคลาวด์รายใหญ่ของจีนอย่าง Huawei, Tencent และ Alibaba ได้สร้างศูนย์ข้อมูลในประเทศไทย และมีผู้ใช้งานชาวไทยกว่า 74% ยืนยันว่ากำลังใช้บริการดังกล่าว โดย 59.6% มองว่าสะดวกและพึงพอใจ
ในด้านวัฒนธรรมพบว่า แพลตฟอร์ม Douyin (TikTok) และการ์ตูนจีนมีอัตราการใช้งานในหมู่เยาวชนไทยสูงกว่า 90.7% ในขณะที่เกมออนไลน์อย่าง “Genshin Impact” และ “Honor of Kings” รวมถึงวรรณกรรมออนไลน์ อย่างซีรีส์จีนของ WeTV แพลตฟอร์มระดับโลกของ Tencent Video มีจำนวนดาวน์โหลดทั่วโลกเกือบ 80 ล้านครั้ง และจำนวนการรับชมเกือบ 5,000 ล้านครั้งในปี 2567 ปัจจุบันก็เป็นที่นิยมในไทย
ถัดจากนั้นเป็นการเสวนาหัวข้อ “ทิศทางความร่วมมือไทย-จีนในยุคดิจิทัล” วิทยากรประกอบด้วย พล.อ.สุรสิทธิ์ ถนัดทาง ดร.ธารากร วุฒิสถิรกูล ดร.เทพชัย ทรัพย์นิธิ ผู้อำนวยการกลุ่มวิจัยปัญญาประดิษฐ์ ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (NECTEC) สวทช. ศาสตราจารย์ ดร. ซุน เจียซาน นักวิจัยสถาบันบริหารงานวัฒนธรรมและการท่องเที่ยวแห่งประเทศจีน ศาสตราจารย์ยิน ซีหมิง หัวหน้าภาควิชาการจัดการภาครัฐ และนักวิจัยมหาวิทยาลัยสถาบันเทคโนโลยีปักกิ่ง นางสาวชมภูนุช พรหมประกาย กรรมการผู้จัดการ บริษัท เจแอนด์บี เอ็นตอร์ไพรส์ จำกัด ดำเนินรายการโดยนายธานี ตรีวัฒนาวงศ์
พล.อ.สุรสิทธิ์ กล่าวว่า เส้นทางสายไหมดิจิทัลเป็นเครื่องมือหนึ่งของบีอาร์ไอจีนในการเชื่อมโยงโลกเข้าด้วยกัน ซึ่งแน่นอนว่าไทยต้องพึ่งพิงจีนและพัฒนาควบคู่กันไป เพราะจีนตั้งธงในการสร้างนวัตกรรมและมุ่งสู่ผู้นำโลก แต่เราสามารถเดินไปด้วยกันกับจีนเพราะจีนมีนโยบาย Open Technology
ดร.เทพชัย กล่าวถึงเรื่องData กับ AI ว่าเป็นเรื่องสำคัญ แต่ละประเทศก็มีDataของตนเอง แต่ที่สำคัญคือความพยายามให้มีAIที่มีความเฉพาะเป็นอัตตลักษณ์สอดคล้องกับบริบทและวัฒนธรรมของตนเอง ประเทศไทยเรามีCloud ทั้งของต่างประเทศและบริษัทไทยที่ลงทุนด้านนี้เป็น Data Center
ศ.ดร.ซุน กล่าวถึงบทบาทของเทคโนโลยีกับวัฒนธรรมว่า ไทย-จีนมีหลายอย่างคล้ายกัน จีนเคยตากฝนมาก่อน จีนยึดมั่นการพัฒนาด้วยตนเอง วันนี้จีนใช้ดิจิทัลช่วยผลักดันการพัฒนา คนยุคนี้อยู่ในโลกดิจิทัลมีโชคชะตาร่วมกัน
ศ.ซีหมิง กล่าวว่า ภาษาคือวัฒนธรรมเชื่อมโยงสิ่งต่างๆ สมัยก่อนสื่อสารกันยากแต่ปัจจุบันAIช่วยให้สามารถสื่อสารกันได้ทั่วโลกอย่างไร้พรมแดนไม่มีขีดจำกัดเรื่องเพศ อายุ ภาษาในยุคนี้จึงไม่ใช่อุปสรรคอีกต่อไป AIช่วยได้อย่างมีประสิทธิภาพ AIช่วยเพิ่มความสามารถ ลดต้นทุนการเรียนรู้ ยุคนี้ประชาชนคือศูนย์กลางของการพัฒนา
นางสาวชมภูนุช กล่าวถึงประสบการณ์จากภาคธุรกิจว่า ที่ผ่านมาผู้ประกอบการเอสเอ็มอีไทยอาจจะเครียดเรื่องเทคโนโลยีเพราะต้องไล่ตามให้ทันจีนซึ่งพัฒนาและเปลี่ยนแปลงเร็ว เราต้องหาทางเลือกใช้ให้เหมาะสม โจทย์ของเอสเอ็มอีไทยคือทำอย่างไรให้คนจีนรู้จัก เทคโนโลยีสามารถช่วยเป็นสะพานเชื่อมไทย-จีนได้ เช่น WeChat หรือ Cloud ที่น่าสนใจคือเทคโนโลยีจีนมีราคาถูกกว่าฝั่งตะวันตก
ดร.ธารากรกล่าวสรุปในตอนท้ายว่าบีอาร์ไอจะได้ประโยชน์หากไทย-จีนร่วมกันพัฒนา ร่วมกันใช้ โดยใช้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเป็นเครื่องมือสนับสนุน
